මුං බෝගය වැඩිදියුණු කිරීම සහ නව ප්‍රභේද හඳුන්වා දීම

       මුං බෝගය වැඩිදියුණු කිරීම සහ නව ප්‍රභේද හඳුන්වා දීම

  

  

ශ්‍රී ලංකාව තුල මුං බෝගය වැඩිදියුණු කිරීම  සම්බන්ධයෙන් පර්යේෂණ අධ්‍යන සහ වැඩසටහන් දියත් කිරීම 1950 වසරේදී මහඉලුක්පල්ලම ප්‍රාදේශීය පර්යේෂණ ස්ථානය පිහිටුවීමෙන් පසුව සිදු විය. මුල්ම අවධියේදී, අස්වැන්නේ ප්‍රමාණය, ඒකාකාරී පරිනතභාවය, වර්ෂාපෝෂිත සහ වාරි ජලය යටතේ තනි ඵලදාවක් ලබා ගැනීමට ඇති හැකියාව වැනි විවිධ කරුණු ඔස්සේ විදේශීය ප්‍රභේද ඇගයීමට ලක් කරන ලදී. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙසට 1964 වසරේදී MI-1 සහ MI-2 ලෙස වයස මාස තුනක් වන නව ප්‍රභේද දෙකක් හඳුන්වා දෙන ලදී.

පසුව පර්යේෂණ අංශයේ වැඩි අවදානයක් විදේශීය සහ දේශීය ජාන ප්ලාස්ම හඳුනා ගැනීම, එකතු කිරීම, ඒවා ඇගයීමට ලක් කිරීම සහ තෝරා ගැනීමේ කටයුතු සඳහා යොමු කරන ලදී. මෙය 70 දශකයේ මුල් කාලය පුරාවටම සිදු කරන ලදී.

නැවතත් 1969 වසරේදී, ඉන්දියාවෙන් හඳුන්වා දෙන ලද වර්ග-51 (Type-51) ප්‍රභේදය මුං ගොවින් වෙත නිකුත් කරන ලදී. මෙම ප්‍රභේදය MI-1 ප්‍රභේදයට වඩා කුඩා බීජ වලින් යුක්ත වන MI-1 සහ MI-2 ප්‍රභේදවල අස්වැන්නට වඩා වැඩි අස්වැන්නක් (0.69 මෙ.ටො./හෙ) ලබා දෙයි. එසේම මෙය පරිනත වීමට දින 86 වැනි කෙටි කාලයක් ගත වේ. එබැවින්, වර්ග-51 ප්‍රභේදය කෙටි කන්නයක් වන යල කන්නය සඳහා වඩාත් උචිත බවට නිර්දේශ කරන ලදී.

නැවතත් 1971 වසරේදී MI-3 ප්‍රභ්දය හඳුන්වා දෙන ලදී. මෙය කලින් S-16 ලෙස නම් කල අතර පසුව MI-3 බවට වෙනස් කරන ලදී. අක්කරයකින් මෙට්‍රික් ටොන් 0.5-0.6 අතර අස්වැන්නක් ලබා දෙයි.

මුං භෝගය වැඩිදියුණු කිරීමේදී දෙමුහුම් තාක්ෂනය භාවිත කිරීම 1970 වසරේදී ආරම්භ කල අතර වඩාත් සුපිරි ලක්ෂණ සහිත ප්‍රභේද විශේෂයෙන් විශාල බීජ සහිත වීම, වැඩි අස්වැන්නක් සහ කලින් පරිනත වීම වැනි ලක්ෂණ වලින් යුක්ත ප්‍රභේද ඇති කිරීම ඇති කිරීම මෙහි මුලික අරමුණ විය. ශ්‍රී ලංකාවේ පලමු මුං දෙමුහුම් විශේෂය MI-4 නමින් 1974 වසරේදී හඳුන්වා දෙන ලදී. එය වර්ග-51 සහ MI-1 ප්‍රභේද දෙක දෙමුහුම් කිරීමෙන් වැඩිදියුණු කර ඇත.

1970 වසරේදී කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව විසින් නිර්දේශ කරන ලද ඇතැම් මුං ප්‍රභේදවල වෛරස රෝග ආසාදනයක් හඳුනා ගැනීමට හැකි විය. මෙය කහවන් විචිත්‍ර වෛරස් රෝගය ලෙස හඳුනා ගෙන ඇත. මේ හේතුව නිසා මුං  ගොවින් වැඩි පිරිසක් MI-1 සහ MI-2 ප්‍රභේද වගා කිරීමෙන් ක්‍රමයෙන් ඉවත් වූ අතර 1977 වසර වන විට මෙම ප්‍රභේද දෙක නිදේශවලින් සම්පුර්ණයෙන්ම ඉවත් කරන ලදී.

වර්තමානය වන විට මුං බෝගය වැඩිදියුණු කිරීම හා සම්බන්ධ විවිධ පර්යේෂණ වැඩසටහන් ඉහල අස්වැන්නක්, පාරිභෝගික රුචිකත්වය මෙන්ම රෝග හා පලිබෝධවලට ඉහල ප්‍රතිරෝදිතාවය යන කරුණු පදනම් කර ගනිමින් සිදු කරනු ලැබේ. එහිදී, AVRDC සහ ඉන්දියාවෙන් ලබා ගන්න ජාන ප්ලාස්ම යොදා ගනිමින් රෝගවලට ප්‍රතිරෝධී ප්‍රභේද වැඩිදියුණු කිරීම ආරම්භ කර ඇත.

වගු අංක 1: කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව විසින් වැඩි දියුණු කර නිර්දේශ කරන ලද මුං ප්‍රභේද

ප්‍රභේදය	නිකුත් කල වර්ෂය	ලක්ෂණ
MI-1	1964 පෙර	පරිනත කාලය දින 89-90 සිලින්ඩරාකාර ලා කොළ පාට බීජ බීජ 1000 බර ග්‍රෑම් 56 දිලිසෙන සහ තුනී බිජාවරණයකි වියලි කරල් දුඹුරු පාටයි සාමාන්‍ය අස්වැන්න අක්කරයට මේ.ටො. 2.5
MI-2	1964 පෙර	වියලි කරල් කළු පාටයි කුඩා බීජ
වර්ග -51	1969	කෙටි කාලින ප්‍රභේදයකි යල කන්නයට වඩාත් සුදුසුයි
MI-3	1971	සාමාන්‍ය අස්වැන්න අක්කරයට මේ.ටො. 0.5-0.6
MI-4	1974	වර්ග-52 සහ MI-1 දෙමුහුම් කිරීම පරිනත කාලය දින 65-75 කොළ පාට මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ බීජ පිටි පුස් රෝගයට ඔරොත්තු දෙයි කොළ පුල්ලි රෝගයට භාජනය වෙයි සාමාන්‍ය අස්වැන්න අක්කරයට කි.ග්‍රෑම් 400
MI-5	1982	පරිනත කාලය දින 60-65  සාමාන්‍ය අස්වැන්න හෙක්ටයාරයට මෙට්‍රික් ටොන් 1.5  සිලින්ඩරාකාර දිගැටි කොළ පැහැති බීජ බීජ 1000 ක බර ග්‍රෑම් 58 ක් පමණ වේ සර්කස්පෝර් පත්‍ර පුල්ලි හා මුං කහ විචිත්‍ර වෛරී රෝගයට පාත්‍රී වෙයි
ආරි	1999	පරිනත කාලය දින 60-65 සාමාන්‍ය අස්වැන්න හෙක්ටයාරයට මෙට්‍රික් ටොන් 1.7 බීජ තද කොළ පැහැති රොම්බසාකාර හැඩැතිය බීජ 1000 ක බර ග්‍රෑම් 56 ක් පමණ වේ සර්කස්පෝර් පත්‍ර පුල්ලි හා මුං කහ විචිත්‍ර වෛරී රෝගයට පාත්‍රීවෙයි
MI-6	2004	පරිනත කාලය දින 55-58 සාමාන්‍ය අස්වැන්න හෙක්ටයාරයට මෙට්‍රික් ටොන්  1.8-2.0   බීජ කොළ පැහැති සිලින්ඩර්කාර හැඩැතිය බීජ 1000 ක බර ග්‍රෑම් 65 ක් පමණ වේ සර්කස්පෝර් පත්‍ර පුල්ලි හා මුං කහ විචිත්‍ර වෛරී රෝගයට මධ්‍යස්ථ පාත්‍රීවේ
MI-7	2018	සාමාන්‍ය අස්වැන්න හෙක්ටයාරයට මෙට්‍රික් ටොන්  1.5   80% පමණ අස්වැන්නක් පළමු නෙලීමේදී ගත හැක

මුලාශ්‍රය: කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව (https://www.doa.gov.lk/index.php/en/ ), ගුණසේන, එච්.පි.එම් (2001), ක්ෂේත්‍ර බෝග නිෂ්පාදනය